Uit: 2003, USA
Regie: Andy Wachowski, Larry Wachowski (The Matrix Revolutions)
Met: Keanu Reeves, Laurence Fishburne, Carrie-Anne Moss, Jada Pinkett Smith, Clayton Watson, Gloria Foster, Hugo Weaving, Monica Bellucci
Synopsis: Neo zet samen met Morpheus en Trinity zijn strijd tegen de machines die de mensheid in hun macht hebben voort. Om de menselijke rebellie de kop in te drukken probeert de Matrix het hoofdkwartier van de rebellen op te blazen. Eén schip wordt erop uitgestuurd om de Matrix in het hart te raken, de Nebuchadnezzar. Het Orakel stuurt Neo op een queeste om de sleutelmaker te bevrijden en vervolgens door te dringen tot de Source.
“What was novel in The Matrix is now comfortably familiar,” aldus J. Hoberman in The Village Voice. En zo is het maar net. Wat in 1999 bij het uitkomen van The Matrix nog de exquise hoofdschotel was, denk ‘bullet time’, is nu niet meer dan een tussendoortje. Het vermogen van special effects om te verbazen is van uitzonderlijk korte duur, zo veel is zeker. Gelukkig heeft The Matrix Reloaded een nieuwe gimmick gevonden in een uitgesponnen achtervolging op een drukke snelweg. Autowrakken die de zwaartekracht trotseren en meters hoog de lucht in vliegen zorgen voor een surrealistisch ballet. Dat levert meer dan een kwartier lang opwinding en verbazing op anno 2003.
Gelukkig heeft The Matrix formule meer te bieden en onderdeel van de wereldwijde manie is zonder meer de eclectische aard van het fenomeen. Werkelijk alles heeft een plek gekregen. Dat gaat van laag tot hoogcultuur, van kung fu tot het nieuwe testament en van superman tot Griekse mythologie. Daarmee is het fenomeen er één geworden om je in te verliezen; de films nodigen uit om meerdere keren te kijken (één van de redenen waarom The Matrix met name op DVD een superhit is geworden) en stemmen tot nadenken achteraf. Voorwaar geen geringe prestatie in een tijd waarin oppervlakkigheid in Hollywood wordt gecultiveerd.
De uitgekiende campagne, waarbij zo weinig mogelijk over verhaal wordt prijsgegeven om de nieuwsgierigheid flink op te drijven is uitermate succesvol gebleken. Een première op het prestigieuze Cannes festival, waarna de film zich twee uur later razendsnel vermenigvuldigt over duizenden witte doeken in de hele wereld. Dat doet me denken aan de talloze klonen van agent Smith, die op een grauw, zielig pleintje met Neo mogen sparren. De inspanning die ze erin stoppen is redelijk overbodig, maar het gevecht is er niet minder mooi om. Overbodig en mooi zijn ook van toepassing op The Matrix Reloaded, want de enige zekerheid die ze biedt is dat we over een half jaar gewoon weer in de zaal zitten. De trailer tijdens de aftiteling voor The Matrix Revolutions is daar eigenlijk niet eens voor nodig.
The Matrix Reloaded gaat in dezelfde vliegende vaart verder waar The Matrix (1999) ophield. Er wordt schijnbaar nog een tandje bijgeschakeld. Een paar ‘baddies’ erbij, wat nieuwe (super)krachten en wat het heetste actie-evenement van het jaar had moeten worden, kan afglijden van een warm bad van herkenning tot een lauwe hap van hetzelfde met een vervelende bijsmaak. Aan de hype en verwachtingen was bijna niet te voldoen, ik ben dan ook niet echt teleurgesteld.
De Wachowski broers wisten wat de valkuilen waren en hebben het aantal zwakke scènes (Morpheus’ speech en de tribal-dance op Zion) tot een minimum weten te beperken. Net als in het eerste deel kan Fishburne niet brengen wat ik van hem verwacht: diepgang in zijn karakter Morpheus. Aan de andere kant blijft Moss fascinerend om naar te kijken en is het een prettig weerzien met Hugo Weaving (agent Smith) en de in 2001 aan diabetes overleden Gloria Foster (het Orakel). Daarbij brengt de film ook gewoon wat ervan verwacht wordt, bij tijd en wijle prachtige actiescènes. Neo’s gevecht met talloze agent Smiths op het pleintje is pure ‘eye-candy’.
Wat staat als een huis in deze serie is een heerlijk realiteitsraadsel omsluierd door een wildgroei aan verwijzingen uit alle hoeken van de culturele geschiedenis: Griekse mythologie (Persephone, Niobe), Japanse cinema (Mifune), Europese mythologie en Middeleeuwen (de Merovingian) en het Oude Testament (Zion, Nebuchadnezzar). Waarbij deze verwijzingen zoals de figuur Morpheus (de eerdere, brengen van dromen aan koningen) en de Nebuchadnezzar (tiran van Babylon die zich een profetische droom niet meer kan herinneren) mooi gekozen zijn vanwege het belang van dromen en het losmaken van de lotsbestemminggedachte in het concept van de Matrix.
Na de visuele bombast, die in 2 ½ uur over je heen vliegt, moet het mysterie/raadsel rond de Matrix ons in november weer naar deel 3 lokken. Bij alle donkere brillenglazen, lakschoenen, snelle motoren, zwart leren jassen en vliegende, kaakbrekende draaikicks, zou je bijna vergeten wat voor een briljant idee hierachter schuilgaat. Deze film draait uiteindelijk gewoon over een groep hackers.
De gedachte dat het interessant is om een dik bebrilde paardenstaart met een te krap t-shirt over een te dikke buik te filmen, is in Hollywood met de internethype vertrokken. Computerhackers zijn ondertussen vlotte, knappe jongens en meiden geworden maar dat heeft ze niet gered van het bijrolbestaan. Alleen al het turen naar een beeldschermpje en razendsnel codes intikken onder een aftellende klok is als kijkvoer behoorlijk versleten. Vervang ‘turen-naar’ door ‘slinger-helicopter-in- wolkenkrabber’ en ‘razendsnel-codes-intikken’ door ‘in-slowmotion-twee-automatische-geweren-op-de-andere-hacker-leegschieten’ in een virtuele wereld en je hebt enerverend beeldmateriaal. Geniale manier om A.I.’s (artificiële intelligentie programma’s) te tackelen.
Maar meer nog dan in The Matrix (1999) moeten de regisseurs slag leveren om het evenwicht te vinden tussen de ultieme cool van Kung Fu, vlammende achtervolgingen, CGI en cameratrucjes aan de ene kant en de warmte van een mooi verhaal met diepere lagen aan de andere kant. Deel één van deze trilogie bracht dit op wonderlijke wijze naadloos samen. Reloaded is hierin minder geslaagd, de ultieme cool is aanwezig alleen het hart wordt een beetje gemist. Een keur aan nieuwe personages kunnen niet zorgen voor het nodige verse bloed wat wordt gecompenseerd door opgepompt drama rondom de originele bemanning van de Nebuchadnezzar. De belangrijke locatie, hoofdkwartier Zion, ontstijgt niet de computeranimatie. Tegen een achtergrond van blue/greenscreen –waarop een modale Star Wars/Trek conferentiehal wordt geprojecteerd- babbelen de acteurs bijna levensloze dialogen over de toekomst van de mensheid. Zion blijft een virtuele stad wat de moeite van het redden niet waard lijkt.
Een strijd om de heerschappij tussen mens en machine is uiteindelijk de inzet van de Matrix. Een boeiend onderwerp dat op veel punten (functie van religie en profetie, onderlinge strijd tussen A.I.’s, beheersbaarheid van tijd, een verlosser die zelf zijn lot moet kiezen, een kwetsbaar bronsysteem, de berekenbaarheid van menselijk gedrag, de onderlinge wederafhankelijkheid van mens en machine) doet denken aan Dan Simmons' gevierde SF boekenserie, Hyperion. Het is jammer dat er hier, gedurende deze film, nauwelijks tijd voor is.
Beste Lezers,
LePaulski laat mij de onmetelijke eer: For Your Eyes Only heeft de C-status bereikt.
Een eerder poging te memoreren aan hoe het allemaal begon werd door een enkeling bestempeld als al te melancholisch en truttig (zie recensie Wonder Boys). Dus ga ik hier ook geen tweede poging wagen over hoe in december 1999 de nul- editie van FYEO het levenslicht zag. Nee, dit keer laat ik het aan de lezer om zijn/haar reactie te posten wanneer daar behoefte aan is. Dan gaan wij over tot waar het allemaal om draait: in drie alinea’s naar een sterwaardering toebazelen.
LePaulski, old man take a look at your life..