Uit: 2001, Nederland
Regie: Paula van der Oest
Met: Anneke Blok, Theu Boermans, Jacob Derwig, Monique Hendrickx, Annet Nieuwenhuyzen, Halina Reijn
Synopsis: Nino en zijn vriendin Bo willen trouwen. Bij zijn zussen slaat collectief de paniek toe zodra ze van zijn plannen horen. Als de homofiele Nino vóór zijn 33e verjaardag trouwt, erft hij namelijk het familiehotel Paraiso aan de Portugese kust. En daar heeft elk van de zussen zelf haar zinnen op gezet.
Als acteur/ actrice voel je meestal tijdens de opnames al op je klompen aan of het nog wat wordt met die film. De uiteindelijke testscreenings halen vervolgens alle twijfels weg. Wanneer een film dan toch bezoekers blijkt te trekken en niet direct de grond in wordt geschreven, houd je je mening wijselijk voor je en misschien ga je er zelf nog in geloven ook. De nominatie voor de Oscar Beste Buitenlandse Film moet desondanks als een complete schok zijn gekomen voor cast en crew. Zouden hun acteursinstincten hen dan in de steek hebben gelaten? Laat ik ze gerust stellen, Zus & Zo is de tuttige, tenenkrommende stinker waar ze het al voor hielden.
De grootste hinderpaal is in dit geval het hopeloos ouwbollige script met zijn nietszeggende, pony-stripboek dialogen en clichématige, structuurloze ontwikkelingen. Schrijnend is dat het Nederlandse Filmfonds voor de ontwikkeling van Speelfilmscenario’s gemiddeld zo’n 15.000 Euro beschikbaar maakt en dat regisseuse Van der Oest daar met alle geweld zelf mee aan de slag gaat. Voor dat geld moet er genoeg schrijftalent beschikbaar zijn en een kans krijgen. Desnoods onder dwang van het Filmfonds. Laat de regisseuse zich op de regie concentreren want dat moet, zo blijkt hier wel, al moeilijk genoeg zijn. De vele losse ideetjes die in het quasi eigentijdse script zijn gegutst, verdampen dan ook deels in de poging van de film een coherent verhaal te maken. Met een professioneel scriptschrijver waren Van der Oests ideeën misschien wat meer tot hun recht gekomen.
Maar er loeien meer alarmbellen. Want wie was er verantwoordelijk voor het staaltje miscasting dat van ongekende klasse is? De drie zusjes zien we in de familiefilmpjes terug als kleine meisjes. Daarin is duidelijk te zien dat er maar een jaar of vijf leeftijdsverschil tussen de meisjes zit. De volwassen actrices schelen op zijn minst 15 jaar en niemand die dat probeert te verhullen. Maar nog een stuk legendarischer is de overspelige echtgenoot die twee van de zusjes naait. Deze veertiger heeft het sex appeal van een overrijpe tomaat op een composthoop, no offence, en wordt dan ook nog ingezet om het hippe vriendinnetje van Nino te verleiden. Hier verbrijzelt de castingdirector toch alle grenzen van het inlevingsvermogen van de toeschouwer.
De enige van de hoofdrolspelers die enigszins overeind blijft, is Derwig als Nino. Die kreeg dan ook maar meteen een Gouden Kalf voor deze prestatie. Zijn geluk is dat hij niet al te veel dialogen heeft. Waar hij ze wel heeft, bezit hij -als één van de weinige castleden- het talent om stilte en rust in zijn optreden te brengen. Met name de drie vrouwelijke hoofdrol speelsters spuwen de teksten als waren het kogels gericht op een Irakese hinderlaag. Misschien dat dit op het toneel -de plek waar de cast geschoold is- werkt maar op het witte doek is het niet om aan te horen. Ondanks dat het boodschap dat we ondanks onze onhebbelijkheden van elkaar kunnen houden, lukt het de actrices niet de toeschouwer uiteindelijk te winnen voor de (expres) onsympathieke karakters van de zussen. Waardoor de bezoeker, tegen de bedoeling in, met een naar gevoel de bios verlaat.
In ons kleine taalgebiedje is voor filmmakers, in principe, geen droog brood te verdienen. Enthousiastelingen die desondanks zorgen voor nieuwe aanwas op de filmmarkt, verdienen alle lof. Maar laat ieder zich in godsnaam bij zijn leest houden.