For Your Eyes Only part LXXXVIII

Die Another Day

Uit: 2002, USA
Regie: Lee Tamahori
Cast: Pierce Brosnan, Halle Berry, Toby Stephens, Judy Dench, John Cleese, Michael Madsen

Synopsis: Tijdens een explosieve openingsscène komt Bond flink in de problemen. Er volgt een titelsequentie met titelmuziek van Madonna en vrouwelijke silhouetten belaagd door schorpioenen. Double-O-Seven blijkt gevangen genomen door militairen van een schurkenstaat en komt pas vrij na bemiddeling van MI6. Zijn superieuren verdenken hem echter van defectie en trekken zijn double-o status in –zie ook ‘Licence to Kill’- en laten hem niet meer gaan. Ontsnappend aan de surveillance van de secret service bereikt de superspion via allerlei exotische locaties en een handvol babes de geheime basis van de schurk die hem eerder in de film niet zo netjes behandelde. Bond kan op de laatste seconde verijdelen dat deze megalomane gek met een zelfgebouwde (door diamanten gefinancierde) satelliet –zie ‘Diamonds are Forever’- een gat brandt in het aardoppervlak.

Vandaag hebben we een gesprek met VW over de nieuwste Bond film, Die Another Day. VW heeft zich tijdens de release van de laatste Bond, ‘The World Is Not Enough’, ontpopt als een echte autoriteit op het gebied, die gevraagd is zijn mening te geven over het fenomeen aan diverse periodieken,zoals daar is De Aktueel. Het is verheugend om te mogen constateren dat VW is gestrikt om zijn gedachten over de nieuwste Bond exclusief voor de For Your Eyes Only te geven. VW, om met de deur in huis te vallen: je hebt de laatste Bond zo genadeloos afgemaakt dat er mensen waren die betwijfelden of de oude english gentleman ooit nog zou opstaan. Is ‘Die Another Day’ het definitieve grafschrift geworden of is er sprake van een geslaagde herrijzenis?

Noem me een autoriteit, noem me een naïeve nostalgist, LePaulski. Destijds werd ik redelijk bevangen door een vlaag van ambities. Natuurlijk was ‘The World Is Not Enough’ flink knudde maar mijn j’accuse was ongegrond. Met de ogen van de zeven jarige die destijds met open mond Sean Connery en Ursula Andress door de moerassen van Dr. No zag sluipen kijk ik nog steeds naar die vroege films. Net zoals ik met weemoed terugdenk aan spanning van het jongensboek ‘Biggles in de Jungle’ maar een nieuwe Biggles zou ik niet willen openslaan. Het is moeilijk om een dergelijk karakter zich met zijn ouder en wijzer wordende publiek te laten meeontwikkelen. Zo ben ik erg benieuwd naar de ontvangst van het 5e Harry Potter deel. Ik denk dat het Rowling zwaar zal vallen een andere toon in haar boeken aan te slaan. Het is vrij onwaarschijnlijk dat Harry zich zal gaan ontpoppen als de Holden Caulfield van de fantasiewereld maar stiekem hoop je er toch op.
Hetzelfde gaat op voor Bond. Op een handvol goede spionagefilms na zijn zijn avonturen altijd al voornamelijk eyecandy met de nadruk op exotische locaties, achtervolgingen en sexuele innuendo geweest. Een film als ‘Octopussy’ is een Bond klassieker maar probeer die nog maar eens te kijken, een vrij brakke film. Bond is natuurlijk nooit veranderd maar wij zijn wel ouder geworden. In dit licht is ‘Die Another Day’ nog best geslaagd. Ook kwaliteitsregisseur Tamahori kan geen diepgang aanbrengen in de sleetse formule maar in ieder geval zit de film minder rommelig in elkaar dan zijn voorganger.
Wat me wel tegenstond was de terloopsheid waarmee Brosnan Bond weer neerzet. Ik zal het nog maar eens verkondigen: ik mis de dwarse blik van Timothy Dalton. Dalton deed het slecht bij het publiek en kon naar twee films vertrekken maar de dodelijk saaie Brosnan kan wat datzelfde publiek betreft tot Bond 25 doorgaan. Hij hoeft er weinig voor te doen om voor de legendarische spion en droogkloot, James Bond, door te gaan en spant zich dan ook niet al te zeer in. Maar ik ben milt gestemd, zolang ik de bezoekers na afloop:”Zo, dat was een goede film…zeg gaan jullie dit jaar weer met de caravan op vakantie?” hoor bezigen, heeft deze unieke formule mijn zege.

In je schier oneindige brij aan popular culture referenties stip je wel een interessant punt aan: waarom kunnen kwaliteitsregisseurs als Lee Tamahori (‘Once Were Warriors’) en Michael Apted (De 7-up documentaires) totaal niks nieuws brengen in de Bond formule. Wat is anders de reden om deze regisseurs in te huren? Ik heb het gevoel dat de beste Bond films gemaakt zijn door filmmakers die naast Bond niks van enig belang op hun CV hebben staan. Anders gezegd: de beste Bond films zijn gemaakt door mensen zoals Guy Hamilton (Goldfinger, Live and Let Die) en John Glen (Licence to Kill, Octopussy) die hun hele leven in dienst van de geheim agent numero uno hebben gesteld. Hoe kijk jij hier tegenaan?

De suggestie dat mindere goden betere films afleveren is niet helemaal onterecht. Daarbij moet gezegd worden dat er nooit een regisseur van naam zich met Bond bemoeid heeft. Ook lijkt Bond niet echt een opstapje naar een glorieuze carrière. Dit is ook wel te verklaren. De 007-reeks valt onder de klassieke Hollywood-noemer, ‘de studiofilm’. Dat zijn films zoals ze gemaakt werden in de gouden tijden van Hollywood, de jaren ’30 en ’40. De almachtige filmstudio benoemt een hoofd productie en deze gaat scripts verbinden aan acteurs, regisseurs, componisten etc. James Bond (en vele andere films) wordt nog steeds zo gemaakt. Geld bepaalt de norm en het beeld dat de makers idealistische liefhebbers zijn is een romantische illusie.
Veertig jaar met dezelfde producenten (Barbara Broccoli dochter van de eeuwige Bond producent Albert ‘Cubby’ Broccoli –‘Dr. No’ t/m ‘Licence to Kill’- bestiert nu samen met haar stiefrbroer Michael Wilson –al sinds ‘Moonraker’ als producent betrokken- het producententeam) bij dezelfde studio laat niet veel ruimte voor innovatie. Met hen is nog een klein dorp aan gezinnen afhankelijk van deze films.
Een authentieke regisseur die zich te veel richt op de details in het verhaal, de art-direction, te veel takes nodig heeft omdat zijn acteurs niet precies doen wat hij wil, zal enorm in de knoei komen met zijn productie (over tijd en over budget). De studio zal hem/haar vervangen om kosten te besparen. Naast Hamilton en Glen heeft ook Terence Young (‘Dr. No’ en ‘From Russia with Love’) een groot aandeel in de mythe maar heeft na Bond net als zijn collega’s weinig aansprekends gemaakt. Maar kwaliteit bezitten zij weldegelijk, het vereist een apart soort degelijkheid en talent (niet in de eerste plaats artistiek talent) om zo’n megaproductie in goede banen te leiden.
Het tegenovergestelde gebeurde bijvoorbeeld bij een productie als ‘Apocalypse Now’, regisseur Coppola krijgt van de studio de vrije teugel en gaat helemaal op in het maken van zijn film. Gevolg; het filmen duurt twee jaar langer dan gepland en het budget gaat minstens drie keer over de kop. Na afloop heeft Coppola geen vrienden meer over, kunnen ze een gekkenhuisvleugel vullen met doorgedraaide en gefrustreerde acteurs en crewleden, filmstudio UA en Coppola zelf balanceren op de rand van faillissement en één van de grootste filmklassiekers aller tijden is geboren. Zulke gekke risicos als in die prachtige jaren zeventig nemen de studios niet meer. Er gaan dan ook niet meer zo veel productie maatschappijen op de fles als destijds maar de films van die periode blijven onovertroffen.
‘Die Another Day’ regisseur Lee Tamahori zit een beetje, naar verluidt, tussen die twee polen in. Hij zou carte blanche gekregen hebben van de studio. Veel geloof ik daar niet van, wel zie je dat hij het overzicht op de productie heeft behouden en een behoorlijk strakke actiefilm weet af te leveren (itt enkele van zijn voorgangers). Maar de sporen van een creatieve geest zijn ver te zoeken, het keurslijf van MGM des te meer.

Ik wil je mede namens onze lezers alvast hartelijk danken voor je ‘Die Another Day’ toelichting. Je zou nog uren door kunnen gaan, maar om het jou een keer echt moeilijk te maken wil ik je dwingen om in één woord je gevoelens omtrent deze laatste Bond te omschrijven.

Eén woord: ‘HEIMWEE’.

Wat is dat nou voor een vraag? Heimwee naar de tijd dat mannen met bolhoeden naar elkaar gooiden en dat dat ultiem cool was. Maar op deze manier kunnen het niet hebben over de merkwaardige verdenkingen die M ten opzichte van 007 heeft en alle andere, traditionele ongeloofwaardigheden. Of hoezeer de uit de zee rijzende Jinx met haar witte riem me deed denken aan de witte Lotus Esprit die in ‘The Spy Who Loved Me’ de zee uit rijdt. En honderden andere verwijzingen naar Bond één tot en met twintig! Dan zou ik kunnen melden dat je beter de ‘Spy Kids’ films van Robert Rodriguez kan gaan zien, die zoveel inventiever, spontaner en met zichtbare lol gemaakt zijn. Maar goed, je vroeg één woord en daar houd ik me dan aan.

[zucht]

VW geeft **

LePaulski geeft *½

Gezien: 16-03-2003

Amici,

Bij de premiere van de 20ste Bond kun je van de nieuwsbrief die zijn naam ontleent aan een 007 titel iets speciaals verwachten. Daarom nu eens niet twee losse stukjes, maar geheel in stijl een kritische ondervraging, waarbij ik de betere martelpraktijken niet schuw om de waarheid uit VW te krijgen.

Kijkt u gerust even mee...