Uit: 2002, USA
Regie: George Lucas
Met: Ewan McGregor, Natalie Portman, Hayden Christensen, Christopher Lee
Synopsis: Nadat er een aanslag wordt gepleegd op het leven van senator Padme Amidala krijgt ze bescherming van jedi Obi Wan Kenobi en zijn leerling Anakin Skywalker. Nadat de schuldige wordt gedood scheiden de wegen van jedi’s. Anakin vergezelt Padme Amidala naar de planeet Naboo en Obi Wan stuit op een geheim leger van gekloonde soldaten.
Nadat het 20th Century Fox logo is weggevaagd, schuiven de eerste woorden van onder uit het scherm de peilloze diepte van het heelal in: “In galaxy far, far away…”. De muziek van John Williams tettert uit de speakers. De herkenning is instant; Star Wars vertoont alle eigenschappen van een groot merk..
George Lucas is de eigenaar van Star Wars, inc. Hij is er steenrijk, wereldberoemd en bovenal totaal onafhankelijk door geworden. Meer nog dan bijvoorbeeld Steven Spielberg heeft Lucas er systematisch voor gekozen om alle touwtjes in handen te krijgen. Voor een deel vallen zijn keuzes te verklaren uit enkele traumatische ervaringen in het begin van zijn carrière als regisseur.
Nadat hij met relatief grote vrijheid onder de hoede van zijn leermeester Francis Ford Coppola heeft mogen werken aan het sci-fi project THX-1138 (dat aan de kassa op vreselijke wijze flopte) vindt hij zijn volgende film American Graffiti (overigens wel succesvol bij het publiek) vanwege inmenging van bovenaf in totaal verminkte vorm terug in de bioscopen. Hij zweert wraak en krijgt deze met de hulp van het door hem bedachte Star Wars. Het eerste deel (eigenlijk deel 4 uit een geplande saga van 9 delen) uit 1977 levert Lucas puissante rijkdom op. Niet eens zozeer vanwege het fenomenale bezoeksucces van de film, want dat geld vloeit voornamelijk naar filmstudio 20th Century Fox als gevolg van de wens van Lucas om de film zelf te mogen regisseren en eigendom te blijven van de door hem gecreëerde karakters. En hoe gebruikt zijn Lucas zijn eigendom? Hij laat poppetjes maken en verkoopt er zoveel van dat hij zijn eigen filmstudio aan huis kan laat bouwen, waarmee hij de technische filmvervaardiging compleet in eigen hand houdt.
George Lucas is de enige regisseur ter wereld die elke film kan maken die hij wil maken. Hij heeft zich in een werkelijk unieke positie gemanoeuvreerd. En wat doet hij met die positie? Meer Star Wars films maken. En dat pas nadat hij zijn bewegingsvrijheid 20 jaar lang in de ijskast heeft gelegd en pas weer een paar jaar terug aangesproken heeft om het magere Star Wars: The Phantom Menace te regisseren. Met zijn nieuwe Attack of the Clones lijkt Lucas zich echter te revancheren.
Ondanks opnieuw een lauwe ontvangst van de critici is het een rijke film geworden die een hoge mate van betrokkenheid van de toeschouwers vergt. Er zijn voortdurend verwijzingen naar het eerste deel, maar ook naar de Star Wars episodes uit de jaren 70 en 80. De beelden blijven ietwat eendimensionaal, een gevolg van het weer overvloedige gebruik van CGI, maar de ontwikkeling van het verhaal verloopt in hoog tempo. De karakterontwikkeling van Anakin, zoals die uitgebeeld wordt door de onbekende acteur Hayden Christensen, is de opmaat voor een ongetwijfeld dramatische uitbarsting tussen goed en kwaad in het derde deel waar, ondanks de bekende uitkomst, met hoge verwachtingen naar uitgekeken mag worden.
De wereld van Star Wars, inc. is uniek, alhoewel een vergelijking met de Harry Potters en Lord of the Rings van nu zich opdringen. Ook deze projecten zijn nadrukkelijk opgezet als meerdere, niet los van elkaar te beschouwen, delen. Het grote verschil is echter dat de wereld van Star Wars niet tot leven is gekomen vanaf het papier, maar vanaf de allereerste ideeën door bedenker George Lucas op het witte doek zijn geprojecteerd. Lucas is een groot deel van zijn leven trouw gebleven aan het bedrijf Star Wars. Toch zijn het de woorden van Francis Ford Coppola die blijven knagen: “No matter what the worth of the franchise, it is nothing compared to the value of him as an artist.”
‘The saga continues’ als het aan de producenten van de Star Wars serie ligt. In dit geval is dat, wat mij betreft, in de roos. Al valt te twisten in hoeverre de serie een onvervalste sage is. Lucas heeft nu eventjes doorgeschakeld en de vaart is weer terug. Het (zelfs door de fans) becritizeerde ‘The Phantom Menace’ uit 1999 wees erop dat het geesteskind van Lucas aan zelfoverschatting en gebrek aan visie ten onder zou gaan. Na deel I kan Lucas ook weinig goed meer doen bij de critici. De vraag is of de lauwe ontvangst van deel II wel terecht is. Te meer daar deze film van een soortgelijke kwaliteit is als het juichend ontvangen ‘The Lord of the Rings’. In dat licht wil ik voor ‘Attack of the Clones’ graag een potje breken.
Of je nu van de bombastische, heroische, romantische stijl houdt of niet, de mooie herinneringen aan de Star Wars met bouwjaar respectievelijk ’77, ’80 en ’83 houden nauw verband met het kunnen zwelgen daarin. Die eerste kennismaking met ‘the Empire’, ‘the force of the Jedi’, Darth Vader, Yoda en noem het maar op, was fris en spannend met speciale effecten van een andere planeet. Van Lucas mag je niet verwachten dat hij nu weer net zo trendsettend is als toen. Maar het is wel te hopen dat het avontuur weer teruggevonden wordt.
George Lucas had zich misschien alleen met productie moeten bezig houden en de regie moeten uitbesteden. Toch lijkt hij gelukkig wel geleerd te hebben van de (terechte) kritiek op deel I. Irritante CGI karakters blijven achterwegen (Yoda is nu voor het eerst geheel met de computer tot leven gewekt en dat heeft geweldig uitgepakt) en de acteurs zijn wat losser geregisseerd. Al doet Hayden Christensen het niet gek als de jonge Anakin Skywalker het blijft wel een soap-karakter. Zonde want het ijzersterke gegeven dat Anakin zal overstappen naar ‘the dark side’ is een bron van onuitputtelijke spanning. Het had de uitgewiste sporen van Han Solo’s recalcitrante karakter weer zichtbaar kunnen maken.
Lucas lijkt niet geinteresseerd. Dat komt wel in deel III. Dit verhaal is voornamelijk nog een kapstok voor de loop der dingen in zijn Universum. Dat is waar de aardigheid van deze prequels ligt. De gebeurtenissen uit de vervolgen liggen al vast. In I tot III zien we de patronen waarbinnen liefdes, bloedbanden en aartsvijanden elkaar niet kunnen ontlopen. Het vooruitlopen op de al vertoonde vervolgen gebeurt eerder subtiel dan uitleggerig. Iets wat je niet direct zou verwachten. Zo zie je hoe de jonge premiejager Boba Fett getuigen is van de moord op zijn vader door een Jedi. De wederom (zelfde rol als in The Lord of the Rings) angstaanjagende Christopher Lee die, als Count Dooku, Anakin bewust maakt van de orde der Jedi en al een voorschot neemt op de plannen voor de Deathstar.
Intriges en confrontaties genoeg om alle fans van deze space-opera weer te laten genieten. En dan had ik het nog niet over de creativiteit van de computer geanimeerde werelden. Al blijft het animatie, het verdient bewondering wat bedacht en ontworpen is aan beesten, aliens, voertuigen en wat niet meer. Erg geslaagd is bijvoorbeeld de robot-machine waarin C3PO ter nauwernood aan de schroothoop ontsnapt of de troebele ogen van een door teleurstelling geplaagde Yoda. Deze film doet in mijn optiek wat betreft ontwerp, romantiek, monsters en enge tovenaars niet onder voor ‘The Lord of the Rings’. Al zal men voor het gung-ho gevoel van een niet startende Millennium Falcon uit 'A New Hope' voorlopig nog een oude video moeten huren.
aan de bewoner van dit huis,
mag ik ons even voorstellen. Wij zijn VW & LePaulski, twee maverick film criticasters. Gezocht in zeven verschillende bioscopen en prominent op de zwarte lijst van twee filmhuizen. In de good old days kreeg een groepje uitverkorenen wekelijks de geupdate versie van ons manifest tegen het anciene bioscoop regime. Na maanden in stilte plotten en plannen, zullen we, nu we beiden de zeventig hebben bereikt, sterker terugslaan dan ooit. Voorlopig komt George Lucas er nog genadig vanaf.
LePaulski, get ready for first strike..