For Your Eyes Only part LXI




La Pianiste

Uit: 2001, Frankrijk/Oostenrijk
Regie: Michael Haneke
Met: Isabelle Huppert, Annie Girardot, Benoit Magimel, Susanne Lothar, Udo Samel

Synopsis: Erika Kohut is een pianolerares met een bijzonder afwijkend seksueel gevoelsleven. Zij woont samen, en slaapt zelfs in hetzelfde bed, met haar moeder in een benauwd Weens appartement. Als zij een jonge student onder haar hoede krijgt die verliefd wordt op haar, gaat ze steeds vreemder gedrag vertonen. Naar de roman Die Klavierspielerin van de Oostenrijkse Elfriede Jellinek.



LePaulski

Na 20 minuten film stapt de pianolerares uit Michael Haneke’s La Pianiste zelfverzekerd en zonder een spoor van gene een sexshop binnen. Gadegeslagen door enkele mannen die zich verbazen over haar aanwezigheid neemt ze plaats in een privé cabine. De beelden van de pornofilm die ze bekijkt komen in hoog tempo voorbij. Ze trekt zwart lederen handschoenen aan om een gebruikte tissue uit een aanwezige afvalemmer te halen. De pianolerares houdt de tissue bij haar neus en ruikt…Er stijgt een zenuwachtig gegiechel op in de bioscoopzaal. Dat Erika Kohut niet helemaal spoort is al wel gesuggereerd, maar dat een deftige vrouw van tegen de 40 tot zo een schandelijke daad in staat is komt toch uit de lucht vallen. En dit is nog maar het begin. Welkom in de wereld van Michael Haneke.


Toch markeert La Pianiste een breuk met eerder werk van Haneke. Waar Haneke voorheen ook in extreme mate wist te shockeren (Benny’s Video, Funny Games) ontbrak het altijd aan een psychologische onderbouwing. De wereld is slecht omdat ie slecht is. En dat levert een naargeestige sfeer, die zelfs na afloop van deze films moeilijk af te schudden valt. Zo moeilijk dat er eigenlijk helemaal geen bewegingsruimte meer is. Haneke is een matige predikant die vertelt hoe het is en er verder niet meer over wil praten. In La Pianiste daarentegen, zijn veel schokkende scčnes aanwezig, maar de film is beter te verteren naarmate duidelijk wordt dat je naar een psychiatrische patiënt aan het kijken bent. Vreemd, maar waar: in de inktzwarte wereld van Haneke is dat een bemoedigende gedachte.


Staat u mij toe nog iets geks te zeggen. Eigenlijk is La Pianiste gewoon een slasher film. Het is Friday the 13th of Halloween voor intellectuele snobs. Erika Kohut die een vrijend stelletje besluipt tijdens een drive-in filmvoorstelling is niet veel anders dan Mrs Voorhees die de lustige tieners in Camp Crystal Lake van het leven berooft zo gauw ze zich afzonderen voor een 1-op-1 oefening. Net als veel van deze horrorfilms is La Pianiste na verloop van tijd uitermate grappig. Veel van wat er gebeurt is zó over the top (als in een droom) dat je op sommige momenten eigenlijk niets anders meer kan doen dan lachen. Als Erika een totaal mislukte ‘versierpoging’ heeft losgelaten op haar student belandt ze natuurlijk toch weer met haar moeder in bed. Plots begint Erika haar moeder met wanhopige overgave vol op de mond te zoenen. Moeder moet zich met man en macht aan dochters greep ontworstelen en mompelt dan dat haar kind nu echt gek is geworden. Haneke biedt het publiek voor het eerst een makkelijke uitweg.


LePaulski geeft ***˝



VW

De eerst film die ik van de Oostenrijkse regisseur en zwartkijker Michael Haneke zie en ik had een slechtere kunnen uitzoeken. De film zou meer verhaal, meer emotie en minder experiment bevatten dan zijn eerdere films. Het bleek een intense ervaring en niet zo kil als gevreesd. Het verhaal blijft ver buiten de bioscoop door het hoofd spoken met alle kleine en grotere thema’s die Haneke door de film verweefde. Zo kunnen terloopse uitspraken van Isabelle Huppert achteraf grote betekenis krijgen. Net als haar tics, haar relatie met haar moeder, de ontbrekende informatie over haar vader enzovoort.


Huppert speelt een vrouw die haar emoties totaal niet in bedwang heeft. Als bescherming daartegen toont ze deze niet of nauwelijks. Maar de camera heeft haar gevangen, zonder dat zij het in de gaten heeft. Stukje bij beetje leren we haar beter kennen; de nauwelijks zichtbare tics, haar voyeuristische kant, haar perverse behoefte om zich te mutileren in het nabijzijn van anderen en haar hysterisch, benauwde relatie met haar moeder. De jongeman die in haar ban komt (ook een mooie rol van Benoit Magimel), is talentvol, aantrekkelijk, sociaal zeer begaafd en heel direct. Hij wordt op een vreemde manier tot deze kille afstandelijke vrouw aangetrokken.


Beetje bij beetje windt Haneke de kijker om zijn vinger. Hij wekt gemakkelijk sympathie op voor de geduldige, aandoenlijke pogingen van Magimel om tot Huppert door te dringen. Pas na de film rijst het vermoeden dat daar iets niet klopt. Waar komt die rare obsessie voor haar vandaan? Heeft hij iets met mysterieuze oudere vrouwen die moeilijk te krijgen zijn? Dit stemt niet overeen met zijn vlotte levensstijl. Deze man lijkt zich onschuldiger voor te doen dan hij is. Zijn mensenkennis heeft in haar een heel labiel kwetsbaar persoon ontdekt. Nieuwsgierig in hoe ver hij met haar kan gaan, blijkt de sympathieke Magimel in staat haar fysiek te vernederen. De charmeur verkoopt het Huppert (en de kijker) alsof hij het allemaal voor haar doet. De werkelijke reden van het spel dat deze twee met elkaar spelen blijft in het ongewisse. Haneke speelt een soortgelijk spel met zijn publiek onder dezelfde voorwaarden die Huppert aan Magimel stelt, het mag alleen toekijken en zwijgen.

VW geeft ***






Gezien 25-10-2001

beste abonnee,

het wordt alweer tijd dat we je enkele filmtips voor de kerst aan de hand doen. Met een beetje geluk heb je die voor driekoningen binnen. Voor nu hebben we nog een echte herfstfilm in de aanbieding.

LePaulski, breng ons je boodschap


Home