Uit: 2001, Nederland
Regisseur: Martin Koolhoven
Met: Fedja van Huêt, Marcel Hensema, Kim Huffman, Jeroen Willems, Saskia Temmink, Porgy Franssen, Gijs Scholten van Aschat
Synopsis: Docent Egon Wagter wordt vermoord aangetroffen in de armen van een onbekende Amerikaanse vrouw op een markt in Indonesië. A-chronologisch wordt in deze raamvertelling teruggekeken op het leven van Egon. Een vriendschap, als tiener opgedaan tijdens een zomerkamp, blijkt een sleutelrol te vervullen voor de rest van zijn leven. Langzaam maar zeker wordt ook duidelijk wat er zich allemaal heeft afgespeeld tijdens die vakantie en welke rol de grot speelt.
Als de grot iets duidelijk maakt, is dat de kracht van een vernuftige structuur in een verhaal. Iedere scène wordt weer een deel van de motieven van de hoofdpersoon ontsluierd. Er wordt een spanningsboog opgebouwd die tot het einde wordt vastgehouden. Maar deze manier van verhalen vertellen, veel gebruikt in thrillers of detectives, heeft ook een nadelige kant. Het legt uit. Door middel van de (bij het thrillerpubliek geliefde) ‘twists’, speelt het met de verwachtingen van de kijker. Aan het eind van de film zit echter onontkoombaar de ontsluiering van het mysterie. Wanneer aan het eind blijkt hoe we allemaal op het verkeerde been zijn gezet en het verhaal een acceptabele logica krijgt, is het ook over en uit. Aan de verbeelding wordt weinig overgelaten, het enige dat rest is bewondering voor een ingenieus plot.
Bewondering is ook niet misplaatst bij ‘De Grot’. Op basis van Tim Krabbé’s boek wordt er gedegen verhaal verteld van het soort dat je in Nederland maar weinig tegenkomt. Fedja van Huet laat zien dat hij één van die, zeker voor Nederlandse begrippen, zeldzame acteurs is die een film kan dragen. Zijn rol, de mislukte geoloog die diep van binnen diep ongelukkig is over de gemiste kansen om zijn dromen waar te maken, maakt de meeste indruk. De andere acteurs zijn niet onverdienstelijk maar inwisselbaar. Het mysterie steekt uiteindelijk wat flets af bij een krachtige thriller als George Sluizers ‘Spoorloos’, de verfilming van Tim Krabbé’s boek ‘het Gouden Ei’. Dit komt deels doordat het verhaal na de broeierige openingsscène rap aan snelheid inlevert met alle flashbacks naar Egon’s jeugd en studententijd.
Misschien had men moeten kiezen voor een meer dramatische structuur en het mysterie wat minder aandacht moeten geven. Het geheel had aan diepgang kunnen winnen, want dramatische Nederlandse films komen meestal wel goed uit de verf. Maar ik geef regisseur Martin Koolhoven zijn krediet dat hij desondanks heeft gepoogd het Nederlands thriller genre een hoognodige injectie te geven. Helaas pakte dat niet helemaal goed uit.
De Grot is een Nederlandse film met een onmiskenbare spruitjeslucht. En dat getuigt van lef van de makers, want hierdoor wordt een mogelijke herhaling van het internationale succes van (de eerder door Tim Krabbe geschreven film) Spoorloos onwaarschijnlijk. Dit heeft wel tot gevolg dat er weer eens een gezonde hollandse pot op tafel staat.
Wie er nooit op jongerenkamp (‘Davy jeugdreizen’) naar de Ardennen is geweest kan zich in elk geval de ietwat lamlendige sfeer indenken en de jeugdige bravoure van een enkele vroegrijpe tiener. Neem bijvoorbeeld Axel van de Graaf die mag opscheppen over hoe vaak hij wel niet heeft geneukt aan de verbijsterde Egon Wagter. Nadat Egon zijn meerdere heeft moeten erkennen kan hij de door Axel aangeboden joint niet meer weigeren. Zo kan Egon ook in de rest van zijn leven maar niet aan de invloedssfeer van Axel ontsnappen. Zo gauw hij dat wel probeert, als geologie student, valt hij hij in handen van de gluiperige professor Porgy Franssen (sowieso niet te vertrouwen sinds de TV-serie Bij Nader Inzien). Egons niet onaanzienlijke academische ambities lopen uiteindelijk uit op een carriere als aardrijkskunde eraar op een middelbare school (“Meneer, Wat u nu vertelt staat niet in het boek. Moeten we dat ook kennen voor het proefwerk?”).
De Grot probeert op twee fronten te scoren, te weten als literatuurverfilming en als thriller. Op dat eerste vlak wordt er uitstekend gescoord. Met een knappe flashbackstructuur en een goed uitgewerkte hoofdpersoon in een uitstekende vertolking van (Neerlands Robert deNiro) Fedja van Huet. Ook de afronding is in dit verband zeer goed, waarbij de titel een sterke emotionele lading krijgt. Als thriller is de Grot een teleurstelling. Het plot heeft dan opeens te lijden onder die eerder genoemde flashbacks, omdat de vaart er uit wordt gehaald en (meer nog) de richting. Verder helpt ook het afwachtende karakter van de hoofdpersoon niet echt. De overeenkomsten, maar vooral de verschillen met de wel op twee fronten scorende Spoorloos worden dan duidelijk.
Beste lezer,
Nog even en hij is al op TV te zien. Maar VW en ik zijn nog net op tijd geweest om alvast een kijkje te nemen in De Grot.
VW, move on up: