Uit: 1999, België
Regie: Luc en Jean-Pierre Dardenne
Met: Emilie Dequenne, Fabrizio Rongione, Anne Yernaux , Olivier Gourmet
Of je nou wil of niet, er is geen ontsnappen aan Rosetta mogelijk. Al bij aanvang zit je op de huid van het Waalse meisje, waarbij het camerawerk zorgt voor (letterlijk) schokkende beelden. De uitvoering van deze gouden palmwinnaar in Cannes is minimaal. Er zijn iets van vijf locaties en een handvol acteurs. Er is geen score, geen statief, nauwelijks belichting. Je krijgt zowaar de indruk dat je verplicht een vakantiefilmpje van familie zit te kijken. De kans is groot dat als ik dit op video had gezien, de film niet had uitgekeken. Maar dan komt de magie van de bioscoop weer om de hoek kijken. Het is donker, je kan geen kant op en wordt uiteindelijk met de neus op de feiten gedrukt.
Rosetta is een vreemd meisje, maar ze wil zo graag normaal zijn. Een baan hebben en een vriend en een moeder waar ze een normale relatie mee heeft. Dit krijgt ze allemaal niet, maar haar pogingen zijn hartverscheurend. Het landschap helpt ook een handje. De triestheid van Wallonie is waarlijk het verdriet van Belgie. Er is regen, brommers, trailertrash, zelfmoordpogingen en klikspanerij. Maar uiteindelijk toch nog een sprankje hoop? Er is iets magisch aan het personage van Rosetta, dat dit tot een intrigerende en confronterende kijkervaring maken.
VW
Hoeveel kan een bioscoopbezoeker hebben? - Best veel, gezien het relatieve succes van Rosetta. Want dat Rosetta nou gelijk staat aan een avondje ontspannen onderuitzakken, bepaald niet. De film vraagt nogal wat van haar kijkers. De hoofdfiguren behoren tot de groep verliezers van onze consumptie maatschappij en zijn veelal onsympathiek. Rosetta, als persoon, is vrijwel ondoorgrondelijk en uiterst labiel. De camera zit boven op haar huid en filmt haar een groot deel van de tijd op de rug. Toch zit die zaal in Springhaver niet vaak zo vol als afgelopen donderdag.
Voor de kijker blijft Rosetta een haast één-dimensionaal persoon. Het enige dat je te weten komt, is dat ze kosten wat kost weg wil uit het woonwagenkamp-wereldje. Daar woont ze alleen met haar moeder. Eén blik op dit hopeloze wezen maakt duidelijk waarom Rosetta zo hard, compromis- en liefdeloos is. Schrijnend is de scène dat Rosetta haar moeder, die weer eens laveloos zat is, onder een caravan uit moet trekken en in bed legt. Maar wat Rosetta nu drijft op haar queeste naar een baan en een normaal leven wordt nooit helemaal duidelijk.
In feite weet Rosetta ook niet (of kan niet weten) wat een 'normaal leven' inhoud. Maar niets lijkt haar te ver te gaan om haar eigen troosteloze leventje achter zich te laten. Wanneer ze niet slaagt haar doel te bereiken vervalt ze in hysterische woedebuien om ook, zonder blikken of blozen, de enige vriend die ze heeft te verraden. Ze lijkt geen acht te slaan op wat er buiten haar blikveld zich afspeelt, laat staan in de rest van de wereld. Rücksichtslos pendelt ze tussen het 'kamp' en de buitenwereld. In het bos (een soort neutraal terrein tussen haar twee werelden) verwisselt ze haar laarzen (uit het kamp) met de normale schoenen (voor in de stad). Dit doet natuurlijk denken aan The Wizard of Oz waarin de rode schoentjes fungeren als de poort tussen werelden van het verlangen en het kwaad en de werkelijkheid.
De regisseurs Luc en Jean-Pierre Dardenne, makers van het zich in Luik afspelende sociale drama La Promesse, kregen voor deze film de Gouden Palm. Je kunt je natuurlijk afvragen of dat terecht is voor een film die je in feite in een week of drie zou kunnen opnemen. Of lijkt dat maar zo? - Het knappe aan de film is dat de manier waarop het is gefilmd de kijker in de schoenen/laarzen van Rosetta zelf plaatst. Het is een claustrofobisch beklemmend gevoel vast te zitten in een wereld die geen geluk kent. De asgrauwe, betonnen dan wel modderige mise-en-scène en een camera die bijna de hele film binnen drie meter van de hoofdpersoon blijft, gunnen de kijker een blikje in de benauwende gevoelswereld waarin Rosetta moet leven. Dit maakt het ook niet heel erg plezierig om te zien maar wel indrukwekkend. Dit is ook mede te danken aan het knappe spel van hoofdrolspeelster Emilie Dequenne (ook een Gouden Palm).
De broers Dardenne zelf noemen Rosetta een oorlogsfilm. Het constante gevecht tussen de maatschappij en het individu. Ik denk dat ze een keiharde reality film gemaakt hebben. Niet zo zeer met een politiek thema maar met een statement over het menselijk ras als (a)sociaal dier.
Vandaag geen oeverloos inleidend geouwehoer. We zijn gewoon naar Rosetta geweest. En hier
kun je er over lezen. Oh ja, onderin staat een overzichtje van alle films die tot nu toe de revu
zijn gepasseerd.
Count 'em out...Ride 'em in, LePaulski