Uit: 2004, USA
Regie: Mel Gibson
Met: Jim Caviezel, Monica Bellucci, Maia Morgenstern
Synopsis: Vrij letterlijke verfilming van de laatste uren van Christus volgens het Nieuwe Testament. Vanaf het verraad in het hof van Olijven, Getsemane, tot aan de wederopstanding.
Wat moet je zeggen over een film dat een nauwgezette reconstructie is van een bijbelse vertelling? Met alle moderne technieken staat er niets meer in de weg om een levensechte documentaristische stijl te hanteren. Waar is de kunst, kun je je afvragen. De verhalen over de gruwelijkheid van sommige scènes zijn snellen de film vooruit. Er zijn misdadigers die zich spontaan aangeven na het zien van de film, mensen lopen huilend de zaal uit, of krijgen een hartaanval. We zijn dus op het ergste voorbereid.
Het rustige begin van de film is slechts de opmaat tot de lijdensweg die de rest van de film beslaat. Al direct na zijn arrestatie beginnen de eerste mishandelingen, die niet stoppen totdat hij sterft. 'Hoogtepunten' van de gruwelijkheden zijn de geseling met de zweep met weerhaken, waardoor hele stukken vlees van zijn lichaam worden afgetrokken, en de kruisiging.
Hoe gruwelijk effectief sommige beelden ook zijn, toch zijn er een aantal onverwachte slordigheden in The Passion die je tegenwoordig maar weinig ziet in big budget films. Deze slordigheden leiden je toch enigszins af van de gruwel en doen het echtheidsgehalte van de beelden enigszins verminderen. Ik kreeg een beetje de indruk dat men dacht dat mensen zo onder de indruk zouden zijn van de bloederige taferelen en de emoties van de vertelling dat men niet zo heel nauwkeurig te werk is gegaan. Zo is bijvoorbeeld bij de kruisiging de echte hand van acteur Caviezel te zien achter de nephand, is het onverklaarbaar dat bij het omdraaien van het kruis waar Jezus al aan vast zit, het een halve meter boven de grond blijft hangen, terwijl je zou verwachten dat hij door het kruis zou worden verpletterd, is er een microfoon te zien in de bloedplas na de geseling, lijkt de afstand tot de pilaar als hij naast Pilatus staat bij wisselende shots flink te verschillen, etc.
Verder vond ik met name de slepende tocht met het kruis door de stad naar de berg te lang duren en kreeg ik, wanneer Jezus voor de zoveelste keer ter aarde stort, bijna zoiets van 'schiet nou maar op'. Ook heb ik de kritiek gehoord dat geen mens zoveel marteling zou kunnen verdragen en bij wijze van spreken al 3 keer dood was geweest, maar we hebben hier ook niet met een gewoon mens te doen, dus dat vind ik geen terechte kritiek.
Verder kun je een hele discussie op touw zetten wat het nut is van zo'n film. Is het kunst, religieuze propaganda of goedkoop effectbejag? Wie zit hier op te wachten? Ik stel voor om die gevoelige discussies fijn voor de borreltafel te bewaren en af te sluiten met de opmerking dat we hier van doen hebben met een nauwgezette, soms wat slordige, gruwelijke film van een bijbelse vertelling die beter maar ook slechter had gekund.
VW
Mijn Vader, als het mogelijk is, laat deze beker Mij voorbijgaan.
Mat: 26,39
Vals hoor, VW die doet alsof de bijbel over zijn nachtkastje waakt. Zeker omdat je deze quote vrij letterlijk mag nemen. Dat de katholieke kerk het moeilijk heeft met haar wereldvreemde imago, blijkt maar weer nu zelfs de Paus zijn zegen over deze kaskraker heeft uitgesproken en menig kardinaal er voor pleit om deze film als lesmateriaal op scholen te introduceren. In de hoogtijdagen van de kerk wierp zij zich op als mecenas van grote kunst in het teken van het geloof. Een stedentripje naar Italië volstaat om je hiervan te laten overtuigen. Maar in de 21e eeuw staat het water de kerk aan de lippen. Wanneer het grote publiek niet snel bereikt wordt kan de Westerse beschaving binnenkort worden afgeschreven. Nadat snel duidelijk werd hoe groot het succes was van deze vlakke bijbelverfilming was de verleiding te groot om niet van deze propaganda gebruik te maken. Waar houdt dit op? Een Theme Park Ride in Disneyland? - Jesus wist in het hof van Olijven de verlokkingen van de duivel tenminste te doorstaan.
Laten we het over de film hebben en er kort over zijn. De scènes zonder bloedvergieten vormen een soort greatest hits aan bijbelcitaten. Deze flashbacks zijn geschoten als waren het EO kindermatinee bijbelvertellingen. Soft focus, slow motion, mooie plaatjes. Jesus timmert een tafeltje, Jezus met de bergrede, Jezus breekt het brood, etc. Voor een serieuze interpretatie van een portret van de heiland is geen ruimte. De overige 80% van het celluloid wordt gebruikt om ons in te peperen hoezeer Jezus heeft geleden en hoe meedogenloos hij is verraden door zijn tijdgenoten, de Farizeeërs ofwel de (orthodoxe) Joden. We zien de bloed- en machtbeluste kerkhoofden schuimbekkend om de dood van deze charlatan schreeuwen. Een enkeling, die vraagt of dit allemaal niet een beetje overdreven is, wordt weggehoond. Daar kan de humanistische en eigentijdse (lees 21e eeuwse) Romeinse afgevaardigde, Pontius Pilatus, niet tegenop.
Het tot pulp slaan van Jezus door dronken Romeinse soldaten, de kroning met de doornenkrans en de kruisgang zijn bruut maar bieden nergens ruimte tot identificatie. Regisseur Mel Gibson wil het vooral waardig houden. Christus zal nergens huilen schreeuwen of kwaad worden. Maar een zomogelijk nog groter toonbeeld van kracht, schoonheid en waardigheid vormen moeder Maria en Maria Magdalena. Met droge ogen kijken beide dames toe hoe het vel van zijn lichaam wordt geslagen. Misschien ligt het aan mij maar hier verwacht ik hysterie, onmacht en onpasselijkheid. Tekenend voor de hele film, dat zich afficheert als realistische vertelling maar ondertussen elk trucje uit het boek hanteert om de mythe maar in stand te houden.
Het enige wat ik werkelijk bijzonder vind aan deze film, buiten de ultieme gross-out bij de kruisiging, is het gebruik van het Aramees en Latijn als spreektaal. Dit werkt uitstekend. Maar uiteindelijk wordt onze blanke held toch door dat dwaze woestijnvolk aan het kruis gespijkerd. Ik heb werkelijk begrip voor de Joodse gemeenschap, dat hier met extra gefronsde wenkbrauwen naar kijkt. Gibson slaagt erin iedereen de schuld te geven. De film is het levende bewijs dat 2000 jaar het woord van God verkondigen, de kerk nauwelijks een stap dichterbij JC's visie heeft gebracht. De man heeft de slogan "verbeter de wereld begin bij je zelf" bijna uitgevonden maar hoeveel miljoenen zijn er niet omgebracht in zijn naam? Goed, ik word wat melodramatisch in mijn betoog…maar Mel is begonnen!
Beste Zeloten,
ons dubbelnummer heeft weer eens een mooi religieus thema. De twee features mogen zelfs gezien worden als één verhaal. The Passion of the Christ eindigt precies na het scheuren van de tempel bij de verrijzenis van Jezus Christus. Wat gebeurt direct daarna, volgens Mattheüs?
- Na zijn verrijzenis kwamen zij uit de graven en gingen naar de heilige stad waar zij aan velen verschenen.
Mat: 27,52
Dit vormt toch één van de mooiste bruggetjes uit de geschiedenis van VW & LePaulski naar de tweede feature van dit nummer: Dawn of the Dead.
JB, was de sequel beter dan het origineel?