For Your Eyes Only part CXXXI

An ordinary high school day. Except that it's not.


Elephant

Uit: 2003, USA
Regie: Gus Van Sant  (Gerry)
Met: Timothy Bottoms, Eric Deulen, Alex Frost, Larry Laverty, Matt Malloy, Elias McConnell, John Robinson

Synopsis: De film volgt een aantal studenten van een Amerikaanse High School op de dag dat twee leerlingen daar een bloedbad aanrichten.



VW

Van Sant's laatste films Gerry en Elephant lijken wars van de trend waarin iedereen een mening over alles heeft. Het zijn ooggetuigen verslagen van buitenstaanders zonder (con)textverklaring. In Gerry lopen twee boezemvrienden verloren door de woestenij. In Elephant volgt de camera een willekeurige collectie scholieren. In beide films is een onbestemde dood de slotsom.


Wat niet direct opvalt, vanwege de reality-tv achtige setting, is dat vrijwel niemand van de jonge cast acteerervaring heeft. Wel valt Van Sant's voorkeur om met mooie jonge acteurs te werken weer op. Net als My Own Private Idaho (River Phoenix en Keanu Reeves), Drugstore Cowboy (Matt Dillon) en recent Gerry (Matt Damon en Casey Affleck) zijn het jongens waar de aandacht naar uitgaat. Het andere geslacht neigt al snel naar karikatuur. Zoals de drie populaire meisjes die simultaan hun lunch in het toilet deponeren in Elephant. De hoofdrolspelers stralen onbevangen jeugdigheid uit. Dat de namen van de karakters dezelfde zijn als van de acteurs, onderstreept dat die persoonlijke uitstraling belangrijker is dan ervaring laat staan ster-status.


De film lijkt voornamelijk te bestaan uit op de rug geschoten trackshots van leerlingen die door een schoolgebouw dartelen. Of ze nou eten halen in de kantine, rondjes maken op de sintelbaan, foto's ontwikkelen in het lab of boeken sorteren in de bibliotheek alles ademt een natuurlijke frisheid. Het wereldje (van de leerlingen) bestrijkt niet veel meer dan de school. De karakters van de leerlingen zitten nog midden in ontwikkeling. Net zo onbevangen als een aantal leerlingen een klas homo-hetero omgangsvormen volgt of een meisje zich telkens schuchter onzichtbaar maakt voor haar medeleerlingen zo nonchalant lopen twee leerlingen het grasveldje van de school op, in camouflage kleding en met tassenvol munitie.


Hier en daar wordt een linkje gelegd naar de sociale structuur die deze kinderen vormt. Een gewelddadig computerspel, beschikbaarheid van wapens (via internet), alcoholistische ouders en de winnaarscultuur waarin geen plek voor buitenbeetjes is. Maar die verwijzingen naar excessen zijn expres gemaakt om onmiddellijk te worden tegengesproken met sociaal wenselijk gedrag van dezelfde jongeren. De jongen die enthousiast zijn per express post bezorgde automatisch geweer uitpakt, zien we ook geconcentreerd een pianostuk oefenen. Dit past in de grondgedachte waar de titel, overgenomen van een Britse documentaire over geweld in Noord-Ierland, naar verwijst. Iedereen zal een eigen interpretatie hebben op basis van zijn eigen ervaringen maar er is niemand die het geheel overziet. Naar de parabel van de vijf blinden mannen die elk een deel van de olifant voelen (staart, slurf, poot) en er allemaal andere conclusies aan verbinden.


Na drama's zoals op de school in Columbine wijzen strenge vingers sneller naar symptomen (wapenbezit, slechte opvoeders, toegang tot gewelddadige media) dan naar werkelijke oorzaken. Omdat die veel moeilijker te bepalen zijn. Door de sociale context van de daden van de twee schutters in het ongewisse te laten en de daden zelfs soms te relativeren met droogkomische humor (wanneer de twee staan te wachten op de explosieven die ze hebben geplaatst) wordt het de 'onschuldige' toeschouwer lastig gemaakt. Lastig om de schuld te leggen bij een oorzaak buiten de maatschappelijke normen die we zelf graag hanteren.


Elephant doet niet aan karakteropbouw of verhaallijnen en probeert alles wat op een boodschap lijkt angstvallig te vermijden. Veel dialogen zijn flarden die we opvangen terwijl de camera doorzweeft. We begrijpen ze misschien later omdat de film een loop in de tijd maakt en telkens via een andere weg het tijdstip vlak voor het bloedbad doorloopt. Maar ook na herhaalde perspectiefverwisseling is het een ongrijpbare daad. Elephant is een voor HBO geschoten tv-film (full-frame kader) waarin veel vrijheden zijn genomen, een experiment bijna. Door de Gouden Palm die het in Cannes ontving, vergaart het wereldwijde faam. Door vaardige handen gemaakt maar nadat de boodschap duidelijk is geworden, biedt de film weinig extra.


Bovendien mis ik persoonlijk de narratie. DBC Pierre werd onlangs bekroond met de Booker price voor de prachtige satire Vernon God Little. Het stelt dezelfde misstanden en hypocrisie rond dit onderwerp aan de kaak maar gebruikt daarvoor snijdende humor, pakkende karakters en een heerlijk plot. Dat is natuurlijk persoonlijke smaak. Waar ik Elephant gewoon niet meer kan volgen is de allerlaatste scène. Die confrontatie in de koelcel tussen dader en slachtoffers valt uit de toon en maakt van de gedachteloze actie een zeer sadistische. Suggesties zijn welkom.


VW geeft: **½



jouw mening


Gezien: 24-01-2004

Hallo allemaal,

zo veel films, zo weinig tijd. Het aantal recensiewaardige films, die ik zie, stijgt bijna net zo hard als mijn aantal uren working for The Man. -Had ik je daarvoor al bedankt, MArk?- Vandaar dat er wel eens wat op de plank blijft liggen. Kan het lekker rijpen, zullen we maar zeggen.

All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy



Home